घराचे प्रकार
घर - आलय, गृह, सदन, निकेतन, निवास, भवन, धाम
झोपडी - खोपा, कुटी
पर्णकुटी - बांबू, काठ्या, पाने यांनी बनवलेली झोपडी, कुडाची घरे
इमारत - अनेकमजली वास्तू
गगनचुंबी इमारती - गगनाला भिडतील अशा शहरातील उंच इमारती
कौलारू घरे - जास्त पावसाच्या प्रदेशातील उतरत्या छपराची घरे
माळवदाची घरे - सपाट छप्पर असलेली कमी पावसाच्या प्रदेशातील घरे
चौसोपी वाडा - चारी बाजूंनी व्हरांडे असलेला वाडा
चिरेबंदी वाडा - चिरांचे बांधकाम असलेला वाडा
घराचा बाह्यभाग -
ओसरी - घराच्या पुढच्या बाजूला असणारी बांधलेली जागा. हिला समोरून भिंत नसते. शेतातले गडी माणसांचे चहा पाणी करायची जागा. आल्या आल्या विसावा घ्यायची जागा
माजघर - ओसरी आणि मूळ घर याच्या संबंधित असणारी बांधलेली जागा.
बाळद / लादणी - धान्य साठवणी ची जागा
सोपा - व्हरांडा
अंगण - घरासमोरची मोकळी जागा
वृंदावन - तुळशीची रोपे लावायला बांधलेली जागा
सोपं - घरासमोरच्या पायऱ्या
पडवी - मागच्या बाजूचा बांधलेला व्हरांडा
परस - घरामागची रिकामी जागा
वाडी - परसाच्या मागे असलेली मोठी बाग
आड - घराच्या बाह्य भागात असलेली छोटी घरगुती विहीर
पोहरा - विहिरीतून पाणी शेंदायला गोल बुडाची बादली सारखी वस्तू
रहाट गाडगे - विहिरीवर बसवलेले गोल चक्र म्हणजे रहाट आणि गाडगे म्हणजे मडके. मडके दोरीला बांधून ते चक्राला बांधलेले असते. पाणी शेंदायला उपयोग होतो
दोण - विहिरीतले पाणी लाटून यात साठवले जाते.
कुंपण - घराची वेस ठरवणारी अंगणाच्या भोवतीची रचना. काटेरी/बांधीव/झुडूप किंवा बांबू पासून बनवलेली
परसदार - परसाच्या मागचा दरवाजा
दिंडी दरवाजा - घराच्या समोरचा दरवाजा
वेगवेगळ्या खोल्या
बैठक - घरातल्या आणि आल्या गेल्याला ऊठ बस करता येईल अशी पहिली खोली
शयनागार - शयन कक्ष
स्वयंपाक घर - मुदपाक खाना, भटार खाना
देवघर - देवासाठीची स्वतंत्र खोली
विटाळशी/बाळंतिणीची खोली - बाजूला बसलेल्या किंवा बाळंतीण बायकांसाठी ची खोली
न्हाणीघर - स्नानगृह
तळघर - घराच्या खाली असलेली खोली. साठवणी चे सामान ठेवायला. हल्ला झाला तर लपून बसायला किंवा तिथून दुसऱ्या गल्लीत बाहेर पडायचे गुप्त रस्ते काढलेले असायचे.
मोरी - धुणं भांडी करायची जागा
कोठीघर - स्वयंपाक घराला लागून असलेली खोली. जास्तीचे साठवणी चे सामान ठेवायला
पोट माळा, माळा - खोलीच्या वर काढलेली जागा. जास्तीचे सामान ठेवायला
घरासंबंधित रचना
कोनाडा - माजघर आणि शयन गृह याच्या भिंतीत केलेली, छोट्या गोष्टी ठेवायला केलेली जागा.
छत - छप्पर
माळवद - कठडा नसलेले छप्पर
वळचण - छताखालील जागा
रसंधीची जागा - अडचणीची जागा
कडी कोयंडे - साखळीसारखी रचना असलेली कडी आणि ती अडकवायला गोलाकार रचना
कौले - बांबू च्या छतावर घातलेली कौले. साधी/मंगलोरी. मंगलोरी जास्त टिकाऊ आणि मजबूत
पन्हाळे - छतावर पडलेलं पावसाचं पाणी वाहून जाण्यासाठी केलेली जागा
पत्र पेटी - अंगणातील मुख्य दरवाज्या शेजारी लावलेली पेटी
जिना/सोपान - वरच्या मजल्यावर जायला पायऱ्या
गच्ची - छत
गवाक्ष - खिडकी, तावदाने
कवाडं - दार, दरवाजा
झरोका - खोलीच्या वरती खेळती हवा, उजेड यायला केलेली सोय
माडी - वरचा मजला
पहिला माळा, दुसरा माळा - पहिला मजला, दुसरा मजला
अडसर/अडणी - जाड लाकडाचा एका भिंतीतून दुसऱ्या भिंतीत ढकलायचा ओंडका
देवळी - कंदील, दिवे ठेवण्यासाठी खोलीत केलेली सोय
खुंटी - कपडे लटकवायला केलेली दाराच्या मागे सोय
हौद - पाणी भरायला बांधलेली रचना
पावठाण - पायरी
उंबरठा - खोलीच्या दारात प्रवेश करण्याची जागा
*************
ता. क.
स्वयंपाक घर, घरात वापरले जाणारे सामान याचा शब्द संचय खूप मोठा आहे. तो वेगळ्या भागात देण्यात येईल.
-- अवनी गोखले टेकाळे
No comments:
Post a Comment